3 lutego w Podkarpackim Ośrodku Onkologicznym w Brzozowie odbył się dzień otwarty, podczas którego zainteresowani mogli skorzystać z konsultacji lekarskich, porad genetycznych, dietetycznych oraz wykonać bezpłatne badania krwi, cytologię czy morfologię. W wydarzeniu udział wzięło ponad 100 osób z Brzozowa, Sanoka, Rzeszowa, a nawet z głębokich Bieszczad.

Na pytania związane z profilaktyką nowotworową odpowiedział dr Dariusz Dubis.

isanok: Panie doktorze dlaczego w ogóle powinniśmy się badać?
DD: Badania profilaktyczne w onkologii są ważne ze względu na czas wykrycia choroby. Bardzo często wcześnie wykryta zmiana nowotworowa jest całkowicie uleczalna.

isanok: Czy istnieją jakieś objawy, które powinny nas zaniepokoić i zmobilizować do szczegółowego przebadania się?
DD: Podstawowe symptomy, które powinny wzbudzić u pacjenta zainteresowanie swoim zdrowiem to szybki, nieproporcjonalny spadek masy ciała (nie związany z dietą odchudzającą), dolegliwości bólowe czy poty nocne. Żeby nie przerażać nie są to objawy, które jednoznacznie świadczą o nowotworze, ale wymagają one ściślejszego dozoru. Inne niepokojące objawy to anemia, bladość powłok skórnych, ciemny stolec, ogólne osłabienie organizmu oraz zmiany guzowate, które każdy może sam wyczuć np podczas kąpieli.

isanok: Kto w takim razie i jak często powinien się badać?
DD: W zasadzie powinni się badać wszyscy. Przynajmniej raz w roku należy wykonywać standardowe badania krwi. Trochę częściej powinni się badać pacjenci z tzw grupy ryzyka tj tacy, u których w rodzinie występowały przypadki zachorowania na nowotwór. Powinni się oni zgłosić do poradni onkologicznej, nawet w młodym wieku, w celu zbadania podstawowych mutacji genetycznych, które mogą u nich wystąpić. Jeśli chodzi o kobiety wskazana jest również samokontrola piersi, przynajmniej raz w miesiącu. Oczywiście pojawienie się jakichkolwiek zmian niekoniecznie świadczy o chorobie, wyczuwalne guzki mogą być np gruczolakami czy torbielami. Należy odczekać jakiś czas, zbadać się ponownie, obserwować czy guz powiększa się. Jeżeli zmiana utrzymuje się dłużej należy zgłosić się do lekarza.

isanok: Dłużej to znaczy ile?
DD: Miesiąc, dwa, trzy. Wówczas kobieta z taką zmianą powinna zgłosić się choćby do ginekologa, który wykonuje profesjonalne badanie piersi i jest odpowiednią osobą w poradnictwie onkologicznym wczesnym. Nawet lekarz rodzinny może zbadać taką pacjentkę i ewentualnie skierować ją dalej. W zasadzie każdy lekarz jest w stanie ocenić prawdopodobieństwo wystąpienia choroby i oszacować niebezpieczeństwo z nią związane. Najczęściej na początku zleca się badanie krwi, a przede wszystkim poziomu elektrolitów. 
W przypadku nowotworu krwi odchylenia od normy widoczne są już na początku rozwijania się choroby.W pozostałych przypadkach fakt, że wyniki są prawidłowe niestety nie świadczy o braku choroby.

isanok: Co wtedy? Co jeśli wyniki badania krwi są dobre, a my jednak jesteśmy zaniepokojeni zmianami w naszym organiźmie?
DD: Istnieje szereg badań wspomagających, które należy wówczas wykonać jak np USG piersi. Zalecane są one zwłaszcza u osób młodych, u których w zasadzie nie wykonuje się mammografii. USG jest badaniem prostym, szybkim i bezbolesnym, można za jego pomocą zbadać praktycznie każdą strukturę w organiźmie, ze stawami włącznie.

isanok: A co z innymi rodzajami nowotworów?
DD: U pacjentek, u których podejrzewa się wystąpienie choroby pobiera się wymazy do cytologii, wykonuje się badanie ginekologiczne ogólne, USG dopochwowe, obrazujące zmiany w miednicy mniejszej i macicy, USG brzucha, tarczycy, RTG klatki piersiowej, popularnie zwane prześwietleniem płuc. Jeżeli chodzi o podejrzenie występowania nowotworu przewodu pokarmowego wykonuje się badania gastroskopowe czy kolonoskopowe. Wszystkie osoby powyżej 50 roku życia mogą zgłosić się na takie badania do ośrodka, który ma podpisaną umowę na ich wykonywanie. Każdy, zwłaszcza w okolicy 60 roku życia, powinien mieć wykonane takie badania. Nowotwory układu pokarmowego zajmują bardzo wysokie miejsce jeśli chodzi o liczbę wszystkich nowotworów. W przypadku wczesnego wykrycia jednak istnieje duże prawdopodobieństwo, że za pomocą zabiegu chirurgicznego uda się usunąć nowotwór w całości. Badanie kolonoskopowe wykonuje się co 10 lat. Za jego pomocą ogląda się głównie jelito grube, jelito cienkie natomiast możemy zbadać używając kapsułki endoskopowej, którą pacjent musi połknąć. Kapsułka ma taką specjalną kamerę, która wykonuje ona zdjęcia wnętrza jelita.

isanok: Czy takie badania są w jakimś stopniu szkodliwe dla pacjenta?
DD: Badania układu pokarmowego w ogóle nie są szkodliwe. Jeżeli natomiast chodzi o prześwietlenia, to są one wykonywane za pomocą promieni jonizujących. Ich dawka nie jest duża i nie odbija się na zdrowiu pacjenta. Sytuacja zmienia się w przypadku tomografii mózgu. Jest to badanie bardziej szczegółowe. Wykorzystuje się w nim dużo większą dawkę promieniowania, porównywalną z wykonaniem kilkudziesięciu prześwietleń RTG na raz. Istnieją dowody na to, że taka praktyka może w przyszłości wygenerować jakąś chorobę. Jest to więc układ typu coś za coś. Lekarze muszą jednak je wykonywać, nawet co kilka miesięcy, żeby zobaczyć czy zastosowana terapia jest skuteczna. Nie ma innej możliwości diagnostycznej. Kolejnym badaniem, które możemy przeprowadzić jest rezonans magnetyczny. Nie jest on związany z promieniowaniem jonizującym, w związku z czym ma praktycznie zerową szkodliwość. Należy pamiętać, że pacjent, u którego chcemy wykonać to badanie nie może mieć w ciele żadnych metali. Rezonans jest niezbędny chociażby w przypadku raka odbytnicy. Dzięki niemu możemy bardzo szczegółowo ocenić poziom zaawansowania choroby i zaplanować zabieg operacyjny.

isanok: Na koniec proszę powiedzieć gdzie w ogóle możemy się przebadać?
DD: Chociażby u nas, w Brzozowie. Pełna lista placówek wykonujących badania pod kątem występowania nowotworu jest na stronie internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia. Wszelkie informacje można uzyskać również telefonicznie, do czego zachęcam osoby starsze, które nierzadko mają problem z obsługą zaawansowanych technologicznie urządzeń, takich jak komputer.

isanok: Czy do wykonania badań pod kątem obecności komórek nowotworowych potrzebne jest nam skierowanie?
DD: Do poradni onkologicznej nie trzeba mieć skierowania, należy się po prostu zarejestrować i tyle.

isanok: Jak długi jest okres oczekiwania na przyjęcie? Pacjenci, którzy podejrzewają u siebie chorobę nowotworową są na ogół bardzo zdenerwowani i przez to niecierpliwi.
DD: W naszej przychodni jest to dosyć krótki okres, do tygodnia, może krócej, w zależności od obłożenia przychodni.    

***
Zapytaliśmy również obecnych na dniach otwartych pacjentów o cel ich wizyty i oczekiwania z nią związane. Wprawdzie nie zauważyłam u siebie żadnych niepokojących zmian, ale chciałabym mieć pewność, że wszystko jest w porządku- opowiada 54-letnia Małgorzata z Brzozowa. Badam się regularnie w domu, jednak profesjonalne badanie lekarskie jest dla mnie dużo bardziej wiarygodne.

Natomiast 22-letnia Sara z okolic Sanoka nigdy wcześniej się nie badała. - Zaniepokoiły mnie guzki w piersiach, które wyczułam biorąc prysznic. Być może jest to związane z miesiączką, ale boję się i chcę o nich porozmawiać z lekarzem - powiedziała nam Sara. 

Z kolei Jacek z Rzeszowa mówi, że nie przyjechał do Brzozowa ze względu na siebie. - Moja mama ma zdiagnozowaną chorobę nowotworową, ze względu na złe samopoczucie sama nie mogła przyjechać. Niestety w Rzeszowie czas oczekiwania na spotkanie ze specjalistą jest bardzo długi. Dlatego też uważam, że takie dni otwarte są niezbędne. Można tutaj uzyskać wszelkie informacje na temat choroby i potrzebne wskazówki.

Ewa z Komańczy również ma w rodzinie osobę chorą na nowotwór. ?Mój tata miał raka, niestety zmarł. Obawiałam się, że ja również mogę zachorować. Jakiś czas temu na dolnej powiece pojawił mi się guzek. Pan doktor jednak uspokoił mnie mówiąc, że obciążenia genetyczne u mnie raczej nie występują. Tata prowadził nieodpowiedni tryb życia; palił papierosy, źle się odżywiał itd. Ja dbam o zdrowie, a guzek według pana doktora powinien zejść po antybiotyku. Poradził mi udać się do okulisty?.

Współorganizatorem wydarzenia zostało stowarzyszenie Sanitas z Sanoka. - Docierają do nas informacje, że wielu pacjentów, zdiagnozowanych z chorobą nowotworową nie jest nigdzie kierowanych. W zasadzie nie wiedzą oni co mają dalej robić- mówi Anna Nowakowska założycielka stowarzyszenia Sanitas. - Właśnie po to organizowane są dni otwarte. Każdy może uzyskać informacje na temat leczenia. My jako stowarzyszenie również wyciągamy rękę do chorych i możemy interweniować w przypadku, kiedy pacjent odprawiony został przez swojego lekarza z przysłowiowym kwitkiem. Muszę przyznać, że w naszym regionie świadomość na temat chorób nowotworowych nie jest imponująca. Również profilaktyka kuleje. Dlatego właśnie powstał Sanitas. Pomagamy chorym, edukujemy ich i pokazujemy jak ważna jest profilaktyka właśnie. Poza białymi sobotami, takimi jak dzisiejsza, Sanitas organizuje kilka podobnych akcji w roku. Dla kobiet możliwość przebadania się czy zdobycia informacji na temat raka stwarzamy w okolicach dnia kobiet, dnia matki, dla panów dnia ojca czy dnia chłopaka, a czasami organizujemy akcje zupełnie  bez okazji. Są to także akcje dla dzieci. Nazywamy je jednak bajkowymi sobotami. Wówczas cały korytarz szpitalny zmienia się w jedną wielką bajkę, przystrojony rysunkami i balonami. Są zabawy, gry, konkursy. Bardzo dobrze współpracuje nam się z sanockim szpitalem, jego personel imponuje zaangażowaniem. Najbliższa bajkowa sobota dla dzieci będzie miała miejsce w okolicy czerwca, najprawdopodobniej w Komańczy. Wcześniej, bo już na przełomie marca i kwietnia zorganizowana zostanie kolejna biała sobota w Sanoku. Zachęcam wszystkich do skorzystania - kończy Anna Nowakowska.