Sanoczanie lubią pomniki. Co powiecie na kolejny?

Miejski radny Bolesław Wolanin ma pomysł na zagospodarowanie cokołu po Pomniku Wdzięczności Armii Czerwonej, który przez 70 lat stał w miejskim parku. Chce, aby jego miejsce monument upamiętniający żołnierzy 2 Pułk Strzelców Podhalańskich. Co Wy na to?

Radny Wolanin o swoim pomyśle na zagospodarowanie cokołu po pomniku czerwonoarmistów w sanockim parku opowiedział podczas ostatniej sesji miejskiej. - Za każdym razem, kiedy przechodzę koło parku, czegoś mi tam brakuje - rozpoczął.

- Cokół jest i aż by się chciało uświetnić żołnierzy 2. Pułku Strzelców Podhalańskich, którzy stacjonowali w Sanoku. Bylibyśmy pierwszym miastem w Polsce, które w taki sposób upamiętni tych dzielnych wojaków - kontynuował.

Pieniędzy na sfinansowanie budowy chce szukać m.in. u miejscowych przedsiębiorców. - Każdy, kto przekazałby minimum 10 tysięcy złotych, zostałby upamiętniony jako fundator na tabliczce na pomniku - proponuje Bolesław Wolanin.

A Wam jak podoba się ten pomysł? Czy Waszym zdaniem pomnik upamiętniający żołnierzy 2 Pułk Strzelców Podhalańskich to dobry pomysł? A może macie lepszy na zagospodarowanie tego miejsca? Komentujcie!

***

Początki 2. PSP sięgają jesieni 1918 r., kiedy formowały się pierwsze jednostki Wojska Polskiego. W Bochni stacjonował wówczas austro-węgierski batalion zapasowy 32. Pułku Obrony Krajowej, w którym połowę kadry stanowili Polacy. Na wieść o rozpadzie monarchii Habsburgów porozumieli się oni między sobą i w krótkim czasie zajęli magazyny z bronią, mundurami i żywnością. Z okolic Bochni zaczęli szybko napływać ochotnicy. Wkrótce zorganizowano dowództwo pułku i batalion zapasowy, przy którym w miarę napływu ochotników zaczęto tworzyć kompanie polowe.

W tym czasie w Małopolsce Wschodniej toczyły się już krwawe walki z Ukraińcami. 7 grudnia 1918 r. Ukraińcy, posuwając się wzdłuż Karpat, zajęli Chyrów. Na wieść o tym dowództwo Okręgu Generalnego w Krakowie zarządziło natychmiastowe wysłanie jednego batalionu z 2. pułku na odsiecz pod Chyrów. Ponieważ pułk nie rozporządzał jeszcze sformowanym batalionem, wysłano batalion skombinowany z jednej kompani z Bochni, jednej z Nowego Targu i jednej, z plutonem karabinów maszynowych, z Nowego Sącza. 9 grudnia 1918 r. kompanie te połączyły się w Nowym Sączu i otrzymały nazwę I batalion 2. Pułku Strzelców Podhalańskich.

W jakiś czas później w Bochni powstał II batalion, a na wiosnę 1919 r. III batalion. Pierwszym organizatorem i dowódcą pułku został płk Jerzy Kazimierz Dobrodzicki. Jeszcze w dniu powstania I batalion został przetransportowany do Sanoka, skąd już 11 grudnia 1918 r. „podhalanie” wyruszyli na front ukraiński. W czerwcu 1919 r. I batalion spotkał się z nowym, nieznanym dotychczas przeciwnikiem – Armią Czerwoną. Wszystkie trzy bataliony 2. PSP połączyły się 25 kwietnia 1920 r. pod Sławecznem i w składzie I Brygady Górskiej rozpoczęły swój udział w wielkiej ofensywie przeciwko Armii Czerwonej na Ukrainie. 2. PSP wkroczył do stolicy Ukrainy i obsadził północne przedmieścia, utrzymując swoje pozycje przez miesiąc, czyli do nakazania odwrotu. 2. PSP wziął również udział w polskiej kontrofensywie znad Wieprza rozpoczętej 16 sierpnia 1920 r. Chlubną kartę zapisał w bitwie nad Niemnem, zdobywając m.in. Grodno. 6 grudnia 1920 r. pułk powrócił do Sanoka i stacjonował tu aż do wybuchu II wojny światowej. Wkrótce po przybyciu z frontu ustanowiono święto pułkowe – obrano dzień 23 września (data bitwy pod Kuźnicą w 1920 r.). Sztandar pułk otrzymał 15 lipca 1923 r. w czasie uroczystości na sanockich Błoniach. Poświęcenia sztandaru dokonał biskup przemyski – dziś święty – Józef Sebastian Pelczar.

W okresie międzywojennym dowódcami 2. PSP byli: płk Jerzy Dobrodzicki (1918-1919), płk Stanisław Wróblewski (1919-1920), płk Gustaw Truskolaski (1920-1922), płk Franciszek Stutzman (1922-1927), ppłk Eugeniusz Zuger (1927-1930), płk Janusz Sęp-Dłużniakiewicz (1930-1932), płk Karol Swinarski (1932-1935), ppłk Karol Lenczowski (1935-1936), płk Zygmunt Cšadek (1936-1938) i ppłk Stefan Szlaszewski (1938-1939). We wrześniu 1939 r. 2. PSP wchodził w skład 22. Dywizji Piechoty Górskiej a wraz z nią w skład Armii „Kraków”. 3 września pułk obsadził rejon miejscowości Rabsztyn i Bogucice, jednak już 5 września pułk, wraz z macierzystą dywizją, rozpoczął wycofywanie się za rzekę Nidę w kierunku na Skalbmierz, który osiągnął 6 września. Dzień później pułk został niespodziewanie zaatakowany przez niemieckie czołgi i poszedł w rozsypkę. Dalsze dni to ciągły odwrót i ciężkie walki. Pułk stanowił tylną straż 22. Dywizji Piechoty Górskiej i ochraniał jej przeprawę przez Nidę. Podczas wykonywania tego zadania poniósł dotkliwe straty pod Koniecmostami (operował tam I batalion) i Jurkowem (II batalion). Jednak bohaterska postawa „podhalan” nie zapobiegła dramatowi. 10 września 1939 r. resztki 2. PSP, na czele z dowódcą ppłk. Stefanem Szlaszewskim, posuwając się w kierunku wschodnim, przekroczyły Wisłę i 19 września przebiły się w rejon Bełżca, zapadając w las. Po pewnym czasie żołnierze skierowali się na południe wzdłuż Tanwi i 22 września na drodze Tarnogród–Sieniawa zostali otoczeni przez Niemców i wzięci do niewoli.

Pułkowy sztandar, w trakcie walk w okolicach Skrobaczowa, został zakopany i oddany pod opiekę miejscowego gajowego Józefa Jedynaka, który w 1966 r. przekazał go do zbiorów Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. W 1993 r. sztandar powrócił na krótko do Sanoka i był prezentowany w Muzeum Historycznym podczas wystawy poświęconej historii 2. PSP. (Andrzej Romaniak, Muzeum Historyczne w Sanoku).