Zatrudnianie pracowników wymaga od pracodawców prowadzenia spraw w sferze kadrowo- płacowej. Zazwyczaj w większości przedsiębiorstw zakres obsługi kadrowo - płacowej jest taki sam i ewentualnie w przypadku niektórych przedsiębiorstw może się różnić w zależności od sposobu rozliczania wynagrodzeń czy ewidencjonowania czasu pracy. Natomiast rozliczanie wynagrodzeń i prowadzenie kadr w oświacie różni się dość znacznie od obsługi kadrowo- płacowej w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej.
Na wstępie zaznaczyć należy, że w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej wszelkie zasady wynagradzania, czasu pracy, prowadzenia niezbędnej dokumentacji regulowane jest przez Kodeks Pracy, natomiast w przypadku pracowników oświaty zastosowanie ma przede wszystkim Karta Nauczyciela, przepisy o pracownikach samorządowych i Kodeks Pracy.
Karta Nauczyciela jest ustawą, która reguluje prawa i obowiązku nauczycieli i przy nawiązywaniu stosunku pracy, ustalaniu wynagrodzenia i ma ona pierwszeństwo przed kodeksem pracy, tak często omawianym na kursach kadrowych. W Karcie Nauczyciela znajdują się szczegółowe zasady wynagradzania oraz zatrudniania nauczycieli. W przepisach tych znajdziemy informacje o składnikach wynagrodzenia pracowników oświaty, czasie pracy, urlopach, świadczeniach dodatkowych.
W odróżnieniu do przepisów kodeksu pracy, który jest aktem regulującym wynagradzanie i zatrudnianie pracowników w karcie nauczyciela jasno wynika, z czego składa się wynagrodzenie nauczyciela a mianowicie: wynagrodzenia zasadniczego, wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, nagród, i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy i dodatków. W Karcie Nauczyciela szczegółowo określono, jakie dodatki mogą otrzymywać pracownicy oświaty a mianowicie: dodatek motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy.
W przepisach regulujących wynagradzanie nauczycieli wskazano, że wynagrodzenie zasadnicze jest zależne od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, natomiast wysokość dodatków jest uzależniona od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy lub wykonywania dodatkowych zajęć i zadań dla powierzonego stanowiska. Średnie wynagrodzenie nauczyciela wylicza się w odniesieniu do kwoty bazowej, która jest corocznie określana w ustawie budżetowej i w zależności od stopnia awansu kwota średniego wynagrodzenia stanowi: 100% wynagrodzenia dla stażysty, 111% dla nauczyciela kontraktowego, 144% dla nauczyciela mianowanego oraz 184% dla nauczyciela dyplomowanego.
Poza wskazaniem wysokości wynagrodzenia wspomnieć należy, że nauczyciele, jako jedna z nielicznych grup zawodowych otrzymuje wynagrodzenie miesięcznie z góry tzn., że wypłata pensji następuje w pierwszym dniu miesiąca, a jeśli jest to dzień ustawowo wolny od pracy to wypłata następuje następnego dnia.
Zasada ta dotyczy wynagrodzenia zasadniczego i stałych składników wynagrodzenia natomiast pozostałe składniki np. wynagrodzenie za godziny zastępstw lub ponadwymiarowe wypłacane są jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca, a jeśli ten dzień jest dniem ustawowo wolnym od pracy to wypłata następuje w dniu bezpośrednio go poprzedzającym.
Kolejną sprawą, na którą należy zwrócić uwagę w przypadku prowadzenia spraw kadrowych w oświacie jest rejestrowanie czasu pracy nauczycieli, ponieważ odbywa się to nie w zakresie określonym przez kodeks pracy a jedynie w zakresie wynikającym z karty nauczyciela. Z przepisów karty nauczyciela jasno wynika, które zajęcia podlegają ewidencjonowaniu: zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz zajęcia pozalekcyjne. Karta nauczyciela dokładnie wskazuje, jaki jest obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych Rejestrowanie czasu pracy nauczyciela odbywa się w okresach tygodniowych i półrocznych.
Nauczycieli i pracowników oświaty obowiązują inne przepisy w sprawie urlopów wypoczynkowych, które tak jak poprzednie zagadnienia ustalone są w karcie nauczyciela. Wymiar urlopów przewidziany dla nauczycieli różni się od wymiaru wskazanego w kodeksie pracy. Karta nauczyciela dokładnie wskazuje, w jakim wymiarze, w jakich przypadkach i kiedy nauczycielowi przysługuje urlop i kiedy może go wykorzystać. Poza zwykłym urlopem wypoczynkowym nauczycielowi przysługuje również roczny urlop na podratowanie zdrowia.
Poza wyżej wskazanymi kwestiami dotyczącymi pracowników oświaty należy jeszcze wskazać, że w przypadku nauczycieli w aktach osobowych umieszczane są poza dokumentami wynikającymi z kodeksu pracy i rozporządzenia jeszcze dodatkowe dokumenty tj. akt awansu zawodowego, informacja z Krajowego Rejestru Karnego, że nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, informacja z centralnego rejestru orzeczeń dyscyplinarnych, że nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną, oświadczenie, że nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne.
Podsumowując, jeśli chodzi o prowadzenie spraw kadrowo- płacowych w oświacie należy przede wszystkim dokładnie zapoznać się z przepisami Karty Nauczyciela, która reguluje większość spraw związanych z zatrudnianiem, wynagradzaniem i rozwiązywaniem zatrudnienia z pracownikami oświaty. Przede wszystkim dokument ten wskazuje dokładnie, jaka wysokość wynagrodzenia przysługuje danemu pracownikowi, jak ewidencjonuje się czas pracy, jak udziela się urlopów, na jaki okres zawierane są umowy o prace itp. Tak, więc poza znajomością przepisów prawa pracy w tym przypadku niezbędne jest zapoznanie się z przepisami karty nauczyciela. W przypadku prowadzenia spraw kadrowo- płacowych w oświacie warto skorzystać z kursów doszkalających, na których wyjaśnione zostaną szczegółowo kwestie wynikające z Karty Nauczyciela.
